ترموستات یا دماپا (به انگلیسی Thermostat) یک کنترل کننده اتوماتیک است که نام خود را از دو واژه قدیمی یونانی «ترمو» (thermo) به معنی گرما و «ستات» (statos) به معنی ایستادن، گرفته است. از این وسیله در خودرو برای مسدود کردن مسیر آب ورودی به موتور و در ساختمان‌ها برای کنترل دما استفاده می‌شود. اگر ترموستات را به دستگاه‌های تهویه مطبوع متصل کنیم، این قطعه به صورت اتوماتیک، دستگاه‌های تهویه مطبوع را خاموش و روشن می‌کند تا از این طریق دمای محیط بسته را در دمایی که برای آن تعریف شده نگه دارد. اما این کاربرد ترموستات در صنعت تهویه مطبوع است که کاملاً متفاوت با کاربرد آن در خودرو است.
ترموستات خودرو بین موتور و رادیاتور قرار دارد. هنگامی که دمای مایع خنک کننده پایین است، مسیر را مسدود کرده و از گردش آن جلوگیری به عمل می‌آورد. بنابراین زمانی که خودرو را برای بار اول روشن می‌کنید، موتور به سرعت به دمای کار می‌رسد. زمانی که دمای موتور به حد لازم رسید، ترموستات باز شده تا مایع خنک کننده در موتور جریان پیدا کند و نگذارد موتور بیش از حد گرم شود.
همان‌طور که شما نیز احتمالاً متوجه شدید، ترموستات با قطع و وصل جریان آب، تلاش می‌کند تا دمای موتور را در سطح مطلوبی نگه دارد تا نه بیش از حد سرد شود و نه بیش از حد گرم شود. اگر ترموستات باز شود و آب در گردش باشد، با افزایش مجدد دما، سنسور حرارت، وضعیت را تشخیص داده و فن را روشن می‌کند.
با اینکه عملکرد تمامی ترموستات‌ها یکسان است اما این قطعه با توجه به نوع و مدل خودرو، دارای تفاوت‌های فیزیکی است. برای نمونه در برخی از وسایل نقلیه، وقتی دمای آب به ۸۹ درجه سانتی‌گراد برسد، مسیر باز می‌شود، در حالی که در برخی دیگر در ۷۵ درجه سانتی‌گراد باز می‌شود. ترموستات خودرو به‌طور کلی از مواد زرد رنگی تولید می‌شود. جیوه موجود در وسط آن با افزایش دما شروع به انبساط کرده و شیر را در انتها فشار می‌دهد و در نتیجه اجازه عبور مایع خنک کننده را می‌دهد.
فهرست مطالب
علائم خرابی ترموستات جک j5 چیست؟
علائم خرابی ترموستات در خودروی جک J5 می‌تواند شامل مواردی نظیر گرم شدن بیش از حد موتور، سرمایش بیش از حد موتور، نوسانات دمای موتور، کاهش عملکرد سیستم گرمایش داخلی خودرو، نشت مایع خنک‌کننده و روشن شدن چراغ چک موتور باشد.
۱. گرم شدن بیش از حد موتور
اگر ترموستات نتواند به درستی باز شود، مایع خنک‌کننده نمی‌تواند به درستی از رادیاتور عبور کند و به موتور برگردد. این مشکل باعث محدود شدن جریان مایع خنک‌کننده می‌شود.
نشانه‌ها:
– افزایش سریع دمای موتور: شاخص دمای موتور به سرعت به سمت دمای بالا حرکت می‌کند.
– روشن شدن چراغ هشدار دمای بالا: چراغ هشدار دمای بالا در داشبورد روشن می‌شود.
– بخار از کاپوت: در صورت شدید بودن مشکل، ممکن است بخار از زیر کاپوت بیرون بزند.
– کاهش عملکرد موتور: موتور ممکن است عملکرد کمتری داشته باشد و حتی ممکن است خاموش شود تا از آسیب بیشتر جلوگیری کند.
پیامدها:
– آسیب به قطعات موتور: گرمای بیش از حد می‌تواند به قطعات حیاتی موتور آسیب برساند مانند واشر سرسیلندر.
– افزایش احتمال جوش آوردن: در صورتی که موتور بیش از حد گرم شود، مایع خنک‌کننده ممکن است به نقطه جوش برسد و به جوش بیاید، که این مسئله می‌تواند مشکلات جدی‌تری ایجاد کند.
راه‌حل:
– تعمیر یا تعویض ترموستات: ترموستات خراب باید توسط یک مکانیک مجرب تعویض شود.
– بررسی سیستم خنک‌کننده: سیستم خنک‌کننده باید به طور کامل بررسی شود تا اطمینان حاصل شود که هیچ مانعی در مسیر جریان مایع خنک‌کننده وجود ندارد.
خرید ترموستات جک j5 در فروشگاه آنلاین تن پارت
۲. سرمایش بیش از حد موتور
در صورتی که ترموستات در حالت باز گیر کند، مایع خنک‌کننده به طور مداوم در مدار خنک‌کننده گردش می‌کند، حتی زمانی که موتور هنوز به دمای کاری مناسب نرسیده است. این مشکل باعث می‌شود موتور نتواند به دمای عملیاتی مطلوب برسد.
نشانه‌ها:
– دمای پایین موتور: شاخص دمای موتور به طور معمول پایین‌تر از حد معمول باقی می‌ماند و به دمای کاری ایده‌آل نمی‌رسد.
– عملکرد ضعیف سیستم گرمایش داخلی: سیستم گرمایش داخل کابین ممکن است به درستی کار نکند و گرمای کافی تولید نکند.
– مصرف سوخت بیشتر: موتور سردتر ممکن است برای حفظ عملکرد نیاز به مصرف سوخت بیشتری داشته باشد، که منجر به افزایش مصرف سوخت می‌شود.
– افزایش انتشار آلاینده‌ها: موتور در دمای پایین‌تر ممکن است کارایی بهینه نداشته باشد و افزایش انتشار آلاینده‌ها رخ دهد.
پیامدها:
– افزایش سایش قطعات موتور: موتور در دمای پایین‌تر از حد نرمال ممکن است باعث سایش و آسیب به قطعات مختلف موتور شود.
– کاهش کارایی و قدرت موتور: کارکرد موتور در دمای پایین‌تر می‌تواند منجر به کاهش کارایی و قدرت موتور شود.
راه‌حل:
– تعمیر یا تعویض ترموستات: ترموستات گیر کرده باید توسط یک مکانیک مجرب تعمیر یا تعویض شود.
– بررسی سیستم خنک‌کننده: سیستم خنک‌کننده باید به طور کامل بررسی شود تا از عملکرد صحیح ترموستات و سایر اجزای سیستم اطمینان حاصل شود.
۳. نوسانات دمای موتور
خرابی ترموستات می‌تواند باعث نوسانات دمای موتور شود، زیرا ترموستات به درستی باز و بسته نمی‌شود. این وضعیت می‌تواند منجر به تغییرات ناگهانی در دمای مایع خنک‌کننده شود که دمای موتور را به سرعت بالا و پایین می‌کند.
نشانه‌ها:
– نوسانات در شاخص دما: شاخص دمای موتور روی داشبورد به سرعت بین دماهای بالا و پایین حرکت می‌کند.
– تغییرات ناگهانی در عملکرد موتور: ممکن است متوجه تغییرات ناگهانی در عملکرد موتور شوید، به‌ویژه هنگام رانندگی در ترافیک یا با سرعت‌های مختلف.
– کاهش کارایی سیستم گرمایش و سرمایش: سیستم گرمایش و سرمایش خودرو ممکن است به درستی کار نکند و عملکرد ناپایدار داشته باشد.
– روشن شدن چراغ چک موتور: چراغ چک موتور ممکن است روشن شود و کدهای خطا مربوط به سیستم خنک‌کننده ثبت شوند.
پیامدها:
– آسیب به موتور: نوسانات دمای موتور می‌تواند باعث آسیب‌های جدی به قطعات داخلی موتور شود.
– کاهش کارایی موتور: نوسانات دما می‌تواند باعث کاهش کارایی و قدرت موتور شود.
– افزایش خطر خرابی: نوسانات مداوم دما می‌تواند خطر خرابی‌های بیشتر را افزایش دهد.
راه‌حل:
– تعمیر یا تعویض ترموستات: ترموستات خراب باید توسط یک مکانیک مجرب تعویض شود.
– بررسی کامل سیستم خنک‌کننده: سیستم خنک‌کننده باید به طور کامل بررسی شود تا از عملکرد صحیح ترموستات و سایر اجزای سیستم اطمینان حاصل شود.
– بررسی مایع خنک‌کننده: اطمینان حاصل کنید که سطح و کیفیت مایع خنک‌کننده مناسب است و هیچ نشتی در سیستم وجود ندارد.
۴. کاهش عملکرد سیستم گرمایش داخلی خودرو
اگر ترموستات به درستی کار نکند و در حالت باز گیر کند، موتور نمی‌تواند به دمای عملیاتی مناسب برسد. این مشکل باعث می‌شود مایع خنک‌کننده به اندازه کافی گرم نشود و در نتیجه سیستم گرمایش داخلی خودرو نتواند گرمای کافی تولید کند.
نشانه‌ها:
– سرمایش داخلی: سیستم گرمایش داخل کابین خودرو به طور مداوم هوای سرد یا فقط کمی گرم تولید می‌کند.
– زمان طولانی برای گرم شدن: مدت زمان زیادی طول می‌کشد تا کابین خودرو گرم شود، حتی پس از چندین دقیقه رانندگی.
– نوسانات دما: دمای هوا در داخل کابین ممکن است نوسان داشته باشد و به طور ناگهانی سرد و گرم شود.
– خنک ماندن موتور: شاخص دمای موتور نشان می‌دهد که موتور به دمای عملیاتی نمی‌رسد.
پیامدها:
– ناراحتی سرنشینان: ناتوانی در گرم کردن کابین خودرو باعث ناراحتی سرنشینان به ویژه در هوای سرد می‌شود.
– مشکل در از بین بردن بخار روی شیشه‌ها: عملکرد نامناسب سیستم گرمایش می‌تواند باعث مشکل در از بین بردن بخار روی شیشه‌های خودرو شود، که این مسئله می‌تواند به کاهش دید و افزایش خطرات رانندگی منجر شود.
راه‌حل:
– تعمیر یا تعویض ترموستات: ترموستات خراب باید توسط یک مکانیک مجرب تعویض یا تعمیر شود.
– بررسی سیستم خنک‌کننده: سیستم خنک‌کننده باید به طور کامل بررسی شود تا اطمینان حاصل شود که هیچ مشکلی در جریان مایع خنک‌کننده وجود ندارد و سطح مایع خنک‌کننده کافی است.
– بررسی و سرویس سیستم گرمایش: سیستم گرمایش داخلی نیز باید بررسی و سرویس شود تا از عملکرد صحیح آن اطمینان حاصل شود.
۵. نشت مایع خنک‌کننده
نشت مایع خنک‌کننده در اطراف ترموستات می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله خرابی خود ترموستات، آسیب به واشرهای آب‌بندی، یا شل شدن اتصالات و بست‌ها رخ دهد.
نشانه‌ها:
– مشاهده مایع خنک‌کننده روی زمین: در زیر خودرو و به خصوص زیر محل نصب ترموستات، ممکن است نشتی مایع خنک‌کننده مشاهده شود.
– کاهش سطح مایع خنک‌کننده: مشاهده کاهش مداوم سطح مایع خنک‌کننده در مخزن انبساط یا رادیاتور.
– بوی مایع خنک‌کننده: ممکن است بوی شیرین و خاص مایع خنک‌کننده را در اطراف خودرو یا در کابین احساس کنید.
– اثرهای خشک شده مایع خنک‌کننده: مشاهده لکه‌ها یا رسوبات خشک شده مایع خنک‌کننده در اطراف محل نصب ترموستات.
پیامدها:
– افزایش خطر گرمای بیش از حد موتور: کاهش سطح مایع خنک‌کننده می‌تواند منجر به گرم شدن بیش از حد موتور شود.
– آسیب به قطعات موتور: کمبود مایع خنک‌کننده می‌تواند به آسیب دیدن قطعات حیاتی موتور منجر شود.
– کاهش کارایی سیستم خنک‌کننده: نشت مایع خنک‌کننده می‌تواند باعث کاهش کارایی سیستم خنک‌کننده و عملکرد نامناسب آن شود.
راه‌حل:
– تعویض یا تعمیر ترموستات: در صورت خرابی ترموستات یا واشرهای آن، باید این قطعات تعویض یا تعمیر شوند.
– بررسی و تعویض واشرها: واشرهای آب‌بندی در محل نصب ترموستات باید بررسی و در صورت لزوم تعویض شوند.
– بررسی و سفت کردن اتصالات: اتصالات و بست‌های مربوط به سیستم خنک‌کننده باید بررسی و در صورت لزوم سفت شوند.
– بررسی کامل سیستم خنک‌کننده: سیستم خنک‌کننده باید به طور کامل بررسی شود تا از عدم وجود نشتی در سایر قسمت‌ها نیز اطمینان حاصل شود.
۶. روشن شدن چراغ چک موتور (Check Engine)
خرابی ترموستات می‌تواند باعث اختلال در دمای عملیاتی موتور شود. این اختلال ممکن است توسط حسگرهای موتور شناسایی شود و چراغ چک موتور روشن شود. سیستم کنترل موتور (ECU) هنگامی که تشخیص دهد دمای موتور به طور غیرمعمولی بالا یا پایین است، ممکن است چراغ چک موتور را روشن کند.
نشانه‌ها:
– چراغ چک موتور روشن: چراغ چک موتور روی داشبورد روشن می‌شود و معمولاً یک پیام خطا در سیستم عیب‌یابی خودرو ثبت می‌شود.
– کدهای خطا مربوط به دما: با اتصال دستگاه دیاگ به ECU خودرو، ممکن است کدهای خطایی مرتبط با سیستم خنک‌کننده و دمای موتور شناسایی شوند. این کدها معمولاً نشان‌دهنده عملکرد نادرست ترموستات یا حسگر دما هستند.
– عملکرد ناپایدار موتور: موتور ممکن است به دلیل دمای غیرمعمول، عملکرد ناپایداری داشته باشد.
– نوسانات دمای موتور: ممکن است دمای موتور به سرعت تغییر کند، که این مسئله نیز می‌تواند توسط ECU شناسایی شود و منجر به روشن شدن چراغ چک موتور شود.
پیامدها:
– کاهش کارایی موتور: خرابی ترموستات و دمای غیرمعمول می‌تواند باعث کاهش کارایی موتور شود.
– افزایش مصرف سوخت: موتور ممکن است برای جبران دمای ناپایدار، سوخت بیشتری مصرف کند.
– آسیب به قطعات موتور: اگر مشکل دما به سرعت برطرف نشود، ممکن است به قطعات مختلف موتور آسیب برساند.
راه‌حل:
– تعمیر یا تعویض ترموستات: ترموستات خراب باید توسط یک مکانیک مجرب تعمیر یا تعویض شود.
– بررسی و رفع کدهای خطا: با استفاده از دستگاه دیاگ، کدهای خطا باید بررسی و پس از رفع مشکل، پاک شوند.
– بررسی سیستم خنک‌کننده: سیستم خنک‌کننده باید به طور کامل بررسی شود تا اطمینان حاصل شود که مشکلی در جریان مایع خنک‌کننده وجود ندارد.
– چک کردن حسگرهای دما: حسگرهای دمای موتور نیز باید بررسی و در صورت نیاز تعویض شوند.
در صورت روشن شدن چراغ چک موتور، توصیه می‌شود به سرعت به یک مکانیک مجرب مراجعه کنید تا مشکل شناسایی و رفع شود. این اقدام به جلوگیری از مشکلات جدی‌تر و هزینه‌های بالاتر کمک می‌کند و عملکرد بهینه خودرو را حفظ می‌کند.