اگر یک آمارگیری صورت گیرد و از افراد سوال شود که قطعه‌ای از خودرو که بیشترین تاثیر را در ایمنی سرنشینان دارد را نام ببرند، احتمالاً بیش از ۹۰ درصد، سیستم ترمز را اسم می‌آورند. ترمز در خودرو نقش پیشگیری را دارد زیرا استفاده درست و به جا از آن می‌تواند از تصادفات، پیشگیری به عمل آورد. شما فقط لحظه‌ای را تصور کنید که در حال حرکت هستید و زمانی که پا را بر روی ترمز می‌گذارید می‌بینید که عمل نمی‌کند. در این موقعیت به عمق فاجعه‌ای که ممکن است رخ دهد و همچنین به اهمیت این سیستم حیاتی پی خواهید برد. در همین یک سال گذشته خودروی دو نفر از نزدیکان من به دلیل عمل نکردن ترمز به خودروهای دیگر برخورد کردند و خسارات بسیار زیادی بر جا گذاشتند. آن‌ها احتمالاً بیشتر درک خواهند کرد که این سیستم چه اهمیتی دارد.
سیستم ترمز از اجزای مختلفی تشکیل شده که هر کدام یک نقشی را ایفا می‌کنند. احتمالاً بسیاری از ما وقتی اسم از سیستم ترمز می‌آید، فقط لنت ترمز را می‌شناسیم. دلیل آن هم این است که این قطعه مصرفی بوده و باید بعد از مدت زمان مشخصی اقدام به تعویض آن نمود. ما در این مقاله تلاش خواهیم کرد به تمام سوالات شما در رابطه با لنت ترمز پاسخ دهیم و با زبانی ساده آن را شرح دهیم، پس در ادامه با تن پارت همراه باشید.
فهرست مطالب
لنت ترمز چیست؟
لنت ترمز (به انگلیسی Brake pad)، دیسک‌های صاف و براقی هستند که گاهی اوقات می‌توانید آن‌ها را درست در پشت چرخ‌های برخی خودروها مشاهده کنید. این لنت‌ها جزئی از ترمزهای دیسکی است که در خودروسازی و سایر کاربردها استفاده میشود. لنت‌های ترمز یک بخش کلیدی ترمز هستند، زیرا اجزایی هستند که با روتورهای ترمز (brake rotors) خودرو تماس برقرار کرده و به آن‌ها فشار و اصطکاک وارد می‌کنند. فشار و اصطکاک اعمال شده به روتور ترمز همان چیزی است که چرخ را کند و متوقف میکند. هنگامی که چرخ‌ها متوقف می‌شوند، وسیله نقلیه نیز دیگر حرکت نمی‌کند.
اگرچه نقش لنت ترمز به عنوان یکی از قطعات سیستم ترمز بسیار ساده است، اما لنت ترمز کار بسیار دشواری را انجام میدهد. به دلیل سرعت چرخش چرخ‌های خودرو و وزن یک خودرو، لنت‌های ترمز هر بار که سرعت شما را کاهش می‌دهند یا آن را متوقف می‌کنند، تحت فشار، اصطکاک و گرمای بسیار شدیدی قرار می‌گیرند و میزان اصطکاک این قطعه با کاسه و دیسک ترمز به حدی است که خودرو را در چند ثانیه متوقف میکند و این عمل بارها و بارها تکرار میشود، پس باید این قطعه به‌گونه‌ای ساخته شود که در زیر این همه فشار، کم نیاورد.
در رابطه با لنت ترمز بیشتر بدانید:
لنت ترمز نخستین بار در سال ۱۹۰۲ اختراع شد و در این مدت شکل و شمایل ظاهری آن خیلی تغییری نکرد. لنت ماشین جزء مهمترین اجزای سیستم ترمز میباشد که وقتی پدال ترمز را فشار می‌دهید، شروع به کار میکند. با این وصف، لنت‌های ترمز خیلی سریعتر از سایر قطعات خودرو فرسوده شده و تعویض به موقع آن‌ها بسیار ضروری است. البته سرعت فرسودگی لنت به تعداد دفعات رانندگی و سبک رانندگی شما نیز بستگی دارد.
وظیفه لنت ترمز
لنت ترمز چگونه کار میکند؟ لنت ترمز وظیفه دارد با تولید نیروی اصطکاکی مناسب، انرژی جنبشی چرخ متحرکی را که تحت تاثیر نیروی موتور میباشد را گرفته و به انرژی حرارتی تبدیل کند. سپس انرژی حرارتی را در فضا پخش نماید که با این عمل اتومبیل از حالت حرکت به حالت سکون و یا از سرعت آن کاسته میشود. لنت باید ضریب اصطکاکی بالا و پایدار داشته و با تغییرات درجه حرارت خاصیت خود را از دست ندهد و همچنین باید در مقابل سائیدگی استحکام داشته و کاسه ترمز را خراش ندهد.
ماشین چند لنت ترمز دارد؟
هر چرخ خودرو دارای یک جفت لنت ترمز میباشد و در واقع هر خودرویی دارای دو لنت عقب و دو لنت جلو است.
هر چرخ چند لنت ترمز دارد؟
هر چرخ خودرو دارای یک جفت لنت ترمز است که هر جفت نیز دارای دو عدد لنت میباشد که در دو طرف دیسک قرار می‌گیرند.
ساخت لنت ترمز
تولیدکنندگان نزدیک به یک صده از آزبست در لنت ترمز استفاده می‌کردند که یکی از مواد سرطان‌زای صنعتی محسوب میشود. اما چند سالی است که استفاده از این ماده ممنوع شده و قطعه سازان از ترکیبات دیگری برای ساخت لنت استفاده می‌کنند. اما کدام کانی در لنت ترمز استفاده میشود؟
لنت ترمز چگونه ساخته می شود؟ لنت ترمز مخلوط پیچیده‌ای از چسب آلی، پودرهای معدنی، الیاف مصنوعی و ذرات فلزی است که هر یک نقش مشخصی در محصول نهایی دارند. مواد اولیه مخلوط شده، فشرده شده و به شکل‌هایی در می‌آیند و درنهایت در دمای ۱۵۰ درجه سانتی‌گراد پخته شده تا لنت‌های دیسک ترمز ساخته شوند. اکنون از الیاف آرامید (Aramid fibers) به دلیل نگرانی‌های زیست محیطی و بهداشتی برای جایگزینی آزبست استفاده میشود. با این حال، این الیاف گران است و تجزیه و پراکندگی آن‌ها در محیط در حین استفاده هنوز در حال بررسی است. با توجه به اینکه حفظ محیط زیست در دستور کار بسیاری از کشورها قرار گرفته، جایگزینی الیاف جدید به دستور روز تبدیل شده است. الیاف طبیعی جایگزینی بالقوه برای الیاف مصنوعی در لنت ترمز است.
امروزه رایج‌ترین نوع لنت‌های ترمز موجود در بازار از فلز ساخته می‌شوند و معمولاً شامل آهن، مس، فولاد و گرافیت هستند که همگی برای ساخت لنت به هم متصل می‌شوند. دلایل زیادی وجود دارد که فلز یک انتخاب عاقلانه برای این محصول باشد که عبارتند از:
- ساخت فلز مقرون به صرفه است.
- مواد به راحتی در دسترس است.
- در انتقال حرارت ایجاد شده در اثر اصطکاک با روتورهای ترمز خوب عمل میکند.
- از آنجایی که فلز سخت است، لنت‌ها بادوام هستند.
اما از جنبه نکات منفی، فلز سنگین است که تأثیر نسبتاً کمی بر مصرف سوخت خودرو دارد و انتخاب خوبی برای خودروهای با کارایی بالا نیست. لنت‌های ترمز زمانی که گرم هستند بهترین عملکرد را دارند، بنابراین در یک روز سرد، ممکن است مدت کوتاهی طول بکشد تا قطعه گرم شود تا موثرترین و کارآمدترین وضعیت در کارکرد را داشته باشد.
زمان تعویض لنت ترمز
پارامترهای مختلفی بر روی تاریخ مصرف لنت ترمز تاثیرگذار هستند که هر کدام می‌توانند تاریخ انقضا لنت ترمز را تا چند هزار کیلومتر، بالاتر یا پایین‌تر ببرند. دو پارامتر تاثیرگذار اصلی در این زمینه، کیفیت لنت ترمز و نحوه و عادات رانندگی شما میباشد. این دو به قدری تاثیرگذار هستند که هیچ کارشناسی نمی‌تواند با قطعیت بگوید که عمر لنت ترمز چند کیلومتر است و یا لنت ترمز چند کیلومتر کار میکند! شاید در سایت‌های مختلف، اعدادی از ۲۰ هزار کیلومتر تا ۷۰ هزار کیلومتر را به عنوان طول عمر لنت ترمز مشاهده کرده باشید، اما همان‌طور که توضیح دادیم هیچ‌کدام از این اعداد مبنای واقعی ندارند.
برای مثال یکی از مواردی که تاثیر زیادی بر طول عمر لنت می‌گذارد، مسیرهایی است که شما در آن‌ها رانندگی می‌کنید. اگر خودروی شما بیشتر در بزرگراه‌ها است و کمتر پای خود را بر روی ترمز می‌گذارید، قطعاً لنت سالم‌تری نسبت به حالتی دارید که دائماً در داخل شهر رانندگی می‌کنید و مجبورید همیشه از ترمز استفاده نمایید.
اما اگر تاریخ انقضای این قطعه مشخص نیست، پس از کجا باید متوجه شویم که چه زمانی باید لنت ترمز را تعویض کنیم؟ اینکه چگونه بفهمیم لنت ترمز تمام شده، به سادگی و از طریق چک کردن این قطعه صورت می‌گیرد. این کار معمولاً توسط تعمیرکار صورت می‌گیرد و بهترین زمان برای انجام آن، در وقت تعویض روغن موتور است که می‌توانید از تعمیرکار بخواهید لنت‌های شما را نیز بررسی نماید تا در صورت تمام شدن، اقدام به تعویض آن‌ها نمایید.
بهترین زمان تعویض لنت ترمز وقتی است که یکی از علائم زیر را در خودرو خود مشاهده کنید:
- سائیده شدن لنت تا انتها
- پدال گیری ترمز تا آخرین حد ممکن
- کاهش میزان قدرت ترمز گیری
- لرزش پدال ترمز
- چرب شدن بیش از حد لنت
- روغنی شدن تایرها به صورت متوالی
- روشن شدن چراغ لنت ترمز در خودرو
- نامتناسب بودن فشار وارده به پدال و عملکرد ترمز
- کشیده شدن خودرو به یک طرف به هنگام ترمزگیری
- اصطکاک پرچ‌ها روی دیسک و جیرجیر کردن لنت‌ها
انواع لنت ترمز
سوالی که ممکن است برای خیلی‌ها پیش بیاید این است که چند نوع لنت ترمز داریم؟ لنت ترمزی که در خودروهای سواری گوناگون مورد استفاده قرار می‌گیرد را می‌توان به چهار دسته مختلف تقسیم کرد. این ۴ نوع عبارتند از :
- لنت ترمز ارگانیک
- لنت ترمز کم فلز و نیمه فلزی
- لنت ترمز سرامیکی
- لنت زینتری
لنت‌های ترمز دیسکی و کاسه‌ای دو مورد از رایج‌ترین لنت‌هایی هستند که در سیستم ترمز وسایل نقلیه استفاده می‌شوند و این لنت‌ها دارای تفاوت‌های مختلفی با یکدیگر می‌باشند.
لنت ترمز دیسکی چیست؟
لنت ترمز دیسکی به شکل تخت ساخته شده و نحوه عملکرد آن اینگونه است که در زمان ترمز و در اثر برخورد با دیسک دچار سایش شده و خودرو را متوقف میکند. در این نوع ترمز، لنت‌ها در دو سمت دیسک چرخ قرار دارند. همچنین در پشت لنت ترمز دیسکی یک ورق فلزی به نام شیم، میان پیستون و لاینینگ تعبیه شده است که وظیفه کاهش صدای ترمز را بر عهده دارد. ترمزهای دیسکی شامل یک روتور فلزی بزرگ، ۲ لنت ترمز و یک گیره هیدرولیکی به نام کالیپر است. روتورهای ترمز معمولاً از آهن ساخته می‌شوند.
لنت ترمز کاسه ای یا کفشکی چیست؟
در سیستم ترمز کاسه‌ای، لنت‌های کفشکی در داخل یک کاسه قرار گرفته و با فشار دادن پدال ترمز توسط راننده و فعال شدن سیستم هیدرولیکی این نوع ترمز‌ها، لنت‌های کفشکی به فضای داخلی کاسه ترمز ساییده می‌شوند و موجب متوقف شدن خودرو می‌گردند. سیستم ترمز کفشکی از قدمت بیشتری در مقایسه با سیستم ترمز دیسکی برخوردار است و این ترمز‌ها هم اکنون نیز در اتومبیل‌های سنگین و یا محور عقبی خودروهای عادی استفاده می‌شوند. لنت‌های ترمز کفشکی که در سیستم‌های ترمز کاسه‌ای استفاده می‌شوند از نظر قدرت ترمز نسبت به لنت‌های دیسکی برتری دارند زیرا لنت‌های کفشکی ارتباط بیشتری را با فضای داخلی کاسه برقرار می‌کنند و نیروی اصطکاک بیشتری را تولید می‌نمایند و این ترمز‌ها می‌توانند سرعت اتومبیل را با بازده بیشتری کاهش دهند.
اما آیا لنت ترمز کفشکی نسبت به لنت دیسکی ارزان‌تر است؟ بله، قیمت لنت ترمز دیسکی بسیار بیشتر از لنت ترمز کفشکی است و این مورد به عنوان تفاوت لنت ترمز دیسکی با کفشکی در نظر گرفته میشود و کفه ترازو را به نفع لنت ترمز کفشکی سنگین کرده است.
لنت ترمز سرامیکی یا نیمه متالیک چیست؟
اگر بخواهیم یک نمونه از شاهکارهای علم شیمی در صنعت را نام ببریم، باید از لنت ترمز نیمه متالیک نام برد. عمدۀ ساختار لنت سرامیکی یا نیمه متالیک برعکس لنت‌های قدیمی از جنس فیبرهای استیل فلزی تشکیل می‌شد. لنت‌های نیمه متالیک ساختاری از جنس ترکیب‌های سرامیکی و فیبرهای مسی دارند. چینش فوق‌العادۀ ترکیب‌های سرامیکی، فیبرهای مسی و ترکیبات کربن‌دار فرآوری شده در ساختار لنت‌های نیمه متالیک، ویژگی‌های فیزیکی کاربردی و منحصر‌به‌فردی همچون امکان حفظ عملکرد در دماهای بالا و توانایی کاهش سریع دما را به این لنت‌ها می‌بخشد.
لنت ترمز عقب چیست؟
هر خودرویی دارای دو جفت لنت ترمز برای عقب میباشد که وظیفه کنترل سرعت تایرهای عقب را برعهده دارند. باتوجه به اینکه همیشه فشار کمتری بر روی چرخ‌های عقب است، لنت ترمز عقب نیز طول عمر بیشتری نسبت به لنت ترمز جلو دارد.
علائم خرابی لنت ترمز
صدای لنت ترمز در حال حرکت یکی از رایج‌ترین علائمی است که نشان از خرابی این قطعه دارد. صدای لنت می‌تواند گاهی آزاردهنده باشد و یا حتی گاهی صدای بسیار خفیفی داشته باشد. هر چه که باشد بهتر است آن را به تعمیرکار نشان دهید تا در صورت لزوم اقدام به تعویض آن نماید.
علت سوت کشیدن لنت ترمز چیست؟
چرا لنت ترمز سوت میکشد؟ دلایل مختلفی ممکن است باعث سوت کشیدن لنت ترمز شوند که مهمترین آن‌ها عبارتند از:
- تمام شدن لنت‌ها
- کیفیت پایین لنت‌ها
- وجود خط‌وخش روی دیسک‌های ترمز
- داغ شدن بیش از حد دیسک و لنت
- لبه دار شدن دیسک
- قرار نگرفتن کامل لنت بر روی دیسک
- آسیب دیدن فنر لنت‌ها
- شیشه‌ای و صابونی شدن دیسک ترمز
- جدا شدن گوشته لنت از روی آهن لنت
چرا لنت ترمز بو میدهد؟
احتمالاً تاکنون برایتان پیش آمده که در ترافیک و یا حین حرکت، بویی مانند بوی لنت ترمز را احساس کنید. نکته‌ای که در مورد لنت ترمز وجود دارد این است که بوی این قطعه معمولاً از تمام شدن آن نیست. بسیاری از ایراداتی که در لنت ترمز شاهد آن هستیم، در نتیجه‌ی افزایش دمای بیش از حد دیسک و داغ شدن دیسک ترمز حاصل می‌شوند. انتشار دود، بو و … از لنت ترمز، دقیقاً به همین دلیل اتفاق می‌افتد. عواملی که باعث ایجاد بوی بد از لنت ترمز می‌شوند عبارتند از:
- تغییر شکل دیسک، عاملی که نتیجه آن بوی لنت ترمز است.
- ترمزهای مکرر باعث تولید بو و دود در لنت ترمز میشود.
- لنت نامرغوب، احتمال تولید بوی لنت ترمز را افزایش میدهد.
چگونه لنت ترمز را چک کنیم
ضخامت لنت ترمز شما باید پس از تفریق ۵ میلی‌متر، حداقل ۸.۵ میلی‌متر باشد. اگر ضخامت لنت ترمز کمتر از ۶.۴ میلی‌متر باشد بهتر است آن را تعویض کنید. ضخامت لنت ترمز نو معمولاً ۱۳ میلی‌متر است و زمانی که میزان این ضخامت به نصف کاهش پیدا کرد، بهتر است اقدام به تعویض آن نمایید.
لنت کوبی ترمز چیست؟
لنت کوبی به فرآیندی گفته میشود که در طی آن، نوار لنت کهنه را از روی پوسته فلزی آن برداشته و به‌جای آن با میخ پرچ، لنت نو می‌کوبند. پس از مدتی که لنت کار میکند، دچار ساییدگی شده و به خاطر اصطکاک، آرام آرام می‌سوزد. گاهی اوقات تعمیرکار خودرو به شما پیشنهاد میدهد به جای انجام هزینه زیاد و خرید یک جفت لنت جدید، لنت موجود را بکوبید تا یکبار دیگر آن را برای استفاده مهیا نمایید. در واقع قطعه مصرف‌شده و دست‌دوم را تعمیر و در اصطلاح اورهال می‌کنند.
مراکز لنت‌کوبی از دو روش به اصطلاح پرچ‌کردن لقمه لنت یا لقمه‌چسبانی برای احیای آن استفاده می‌کنند. اما باید در نظر داشته باشید انجام این کار ممکن است که صرفه اقتصادی برای شما به همراه داشته باشد، اما به دلیل عدم وجود استاندارد و نظارت در مراکز لنت کوبی، این کار خطرات جانی نیز برای شما به همراه دارد.
برخی مالکان خودرو خودشان مستقیم وارد عمل شده و لقمه لنت یا کلافی را به‌شکل مجزا خریداری کرده و آن را با استفاده از چسب، روی آهن لنت به روش لقمه‌چسبانی می‌چسبانند. ایمنی این اقدام بسیار پایین بوده و معمولاً با از بین رفتن چسب، لنت‌ها نیز به‌سرعت از آهن جدا می‌شوند. متاسفانه به دلیل اوضاع بد اقتصادی و گران شدن لنت ترمز، بسیاری از افراد به خصوص رانندگان تاکسی‌ها به روش لنت کوبی و احیای لنت‌های خود رو آورده‌اند که این موضوع امنیت مسافران از همه جا بی‌خبر را به خطر می‌اندازد و باید سریعتر فکری به حال این موضوع کرد.
علت صدای لنت بعد از تعویض چیست؟
چرا بعد از تعویض لنت ترمز صدا میده؟ اغلب صداهای لنت پس از تعویض طبیعی بوده و نشان‌دهنده مشکل خاصی نیست، اما درصورت افزایش این صدا به یک هفته باید به بررسی مشکل پرداخته و آن را رفع کنید.
پرسش و پاسخ
چه زمانی لنت های ترمز بوی لاستیک سوخته می دهند؟
در زمان سرد شدن، داغ شدن، سایش زیاد و ضربه خوردن، لنت ترمز بوی لاستیک سوخته میدهد.
آیا لنت کوبی ترمز خوب است؟
لنت کوبی ترمز دارای معایب فراوانی است که انجام آن، خودرو را برای رانندگی بسیار ناایمن میکند و به‌هیچ‌وجه انجام این کار توصیه نمی‌شود.
لنت ترمز انزو ساخت کجاست؟
لنت ترمز انزو محصولی چینی است که در بازار ایران عرضه میشود و درجه کیفیت این برند، مناسب میباشد.
لنت ترمز آفورتیس ساخت کجاست؟
لنت ترمز آفورتیس محصولی چینی است که در بازار ایران عرضه میشود و درجه کیفیت این برند، مناسب میباشد.
لنت ترمز الیگ ساخت کجاست؟
شرکت ژاپنی الیگ تولیدکننده انواع لنت ترمز خودرو میباشد و کیفیت محصولات این شرکت با توجه به ژاپنی بودن آن، بسیار خوب توصیف شده است.
لنت ترمز تکستار ساخت کجاست؟
لنت ترمز تکستار (TEXTAR) توسط یک شرکت آلمانی تولید میشود اما به دلیل اینکه یکی از کارخانههای این شرکت در فرانسه است و معمولاً محصولات این شرکت از فرانسه به ایران وارد میشود، بسیاری آن را فرانسوی نیز مینامند.
لنت ترمز سرمنتکس ساخت کجاست؟
لنت ترمز سرمنتکس (Cermantex) محصولی چینی است که در بازار ایران عرضه میشود و درجه کیفیت این برند، مناسب میباشد.
لنت ترمز پراید چند کیلومتر کار میکند؟
این موضوع بستگی زیادی به عادات راننده و نوع مسیرهایی دارد که در آن رانندگی میکند. همچنین جنس لنت ترمز نیز در تعیین طول عمر آن بسیار موثر است.
آیا لنت ترمز شامل گارانتی میشود؟
با توجه به اینکه لنت ترمز جزئی از قطعات مصرفی خودرو میباشد، معمولاً شامل گارانتی نمیباشد مگر اینکه ایرادی در عملکرد آن وجود داشته باشد.