اگر با عملکرد موتورهای احتراقی آشنا باشید، احتمالاً می‌دانید که باتوجه به نوع کار و فشاری که بر روی آن است، ضربات و تکان‌های فوق‌العاده‌ای ایجاد میکند. این ضربات و تکان‌ها در نتیجۀ انفجارهای پیاپی و سنگینی است که در سیلندر خودرو به وجود می‌آید. این که خودروی شما حرکت میکند، در نتیجۀ همین فعل و انفعالات است وگرنه که ماشین شما از جای خود تکان نمی‌خورد. تا اینجای کار مشکل حرکت خودرو حل شده است، اما این تکان‌ها و ضربات می‌تواند تاثیر بسیار بدی بر کابین خودرو و در نتیجه بر راحتی و آرامش سرنشینان آن بگذارد. به همین دلیل همیشه مهندسان و خودروسازان به دنبال روش‌های بوده‌اند که تاثیر این ضربات را بر کابین خودرو به کمترین میزان ممکن برسانند. رقابت شدیدی نیز در بین خودروسازهای بزرگ در این زمینه شکل گرفت. اگر خودروهای لوکس را مشاهده کرده باشید، حتی اندکی صدا و یا لرزش در آن‌ها وجود ندارد. نوع طراحی این خودروها چگونه بوده است که این لرزش‌ها و ضربات به‌طور کلی حذف شده‌اند؟ در ادامه با تن پارت همراه باشید تا به این سوال پاسخ دهیم.
فهرست مطالب
دسته موتور چیست؟
دسته موتور (Engine Anchor Mount) قطعه‌ای کوچک اما بسیار کاربردی برای مهار تکان‌ها، ضربات و ارتعاشات موتور است که وظیفه تحمل وزن آن را نیز برعهده دارد. موتور با کمک دسته موتور می‌تواند تعادل و ثبات خود را حفظ کرده و به بدنه خودرو محکم شود. دسته موتورها با توجه به نوع خودرو، در بالا و پایین و یا دو طرف یک موتور قرار می‌گیرند و چون پیشرانه را به شاسی ارتباط می‌دهند، همان‌طور که گفته شد از لرزش و تکان خوردن آن نیز جلوگیری می‌کنند.
دسته موتور به‌طور گسترده در صنایع اتومبیل سازی، دریایی و ماشین آلات ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد زیرا کارایی و عملکرد فوق‌العاده بالایی دارند. این قطعه در برابر ارتعاش بالا مقاوم است و نیروهای نامتعادل موتور را خنثی میکند.
دسته موتور به عنوان تکیه‌گاه موتور و مانعی برای ضربات و ارتعاشات آن است.
دسته موتورها بسته به کاربرد و میزان انرژی مورد نیاز برای جذب، می‌توانند طرح‌ها یا شکل‌های مختلفی داشته باشند. همچنین دسته موتورها بر اساس محل قرارگیری و نوع طراحی موتور متفاوت هستند. برای نمونه در خودرو‌هایی که محور محرک آن‌ها در جلو است و موتور به صورت عرضی قرار گرفته است، معمولاً سه دسته موتور شامل دو عدد در پایین و یکی در بالا قرار گرفته است و در موتور‌هایی که به صورت طولی در راستای اتاق و شاسی نصب می‌شوند، دسته موتورها در دو طرف موتور قرار می‌گیرند.
انواع دسته موتور
دسته موتورها انواع گوناگونی دارند اما بر روی خودروهای معمولی دو نوع بیشتر از بقیه استفاده می‌شوند که عبارتند از:
- دسته موتور هیدرولیکی
- دسته موتور لاستیکی
دسته موتور هیدرولیکی
دسته موتور هیدرولیکی که از نظر قیمتی در مرتبه بالاتری نسبت به نوع لاستیکی قرار دارد دارای پیچیدگی‌های بیشتری نیز می‌باشد. این نوع از دسته موتور از دو لایه فنر، یک بخش لاستیکی و یک قسمت سیال تشکیل شده است و به همین دلیل هم به آن‌ها هیدرولیکی گفته می‌شود. در واقع این نوع دسته موتور از قابلیت‌های فنر و لاستیک و سیال هیدرولیک روغنی برای دفع و جذب ضربه در کنار هم بهره می‌برد. خصوصیت هیدرولیکی بودن آن‌ها به لایه‌های فنر و روغن در بین‌شان اشاره دارد. در دسته موتورهای هیدرولیکی دو لایه فنر که در هم قلاب هستند، وظیفه‌ی جذب نیرو و ضربات را برعهده دارند.
دسته موتور لاستیکی
دسته موتور لاستیکی (engine rubber mounting) یکی دیگر انواع دسته موتور می‌باشد. این نوع دسته موتور که به دلیل مکانیزم ساده‌ترشان قیمت مناسب‌تری هم دارند در ابعاد مختلف با توجه به ابعاد موتور و وزن آن تولید می‌شوند. جنس این نوع از دسته موتورها از نوعی پلاستیک انعطاف‌پذیر با قابلیت جذب ارتعاشات و ضربات است. بخش لاستیکی این نوع دسته موتور بین دو صفحه فلزی که معمولاً از جنس چدن یا آهن است قرار می‌گیرد. دو صفحه یکی به بدنه یا شاسی و موتور یا بلوک سیلندر پیچ می‌شود.
دلایل خرابی دسته موتور
با توجه به فشاری که بر روی دسته موتورها است، به مرور زمان مستهلک می‌شوند و نیاز است که اقدام به تعویض آن‌ها شود. حدوداً عمری که برای دسته موتور ذکر شده در حدود ۶۰ هزار کیلومتر یا ۶ سال است اما به طور کلی عوامل مختلفی بر طول عمر آن تاثیر می‌گذارند که تعدادی از مهمترین آن‌ها عبارتند از:
- عبور از دست‌اندازهای بلند با سرعت زیاد
- دستی کشیدن، دورزدن با سرعت بالا و تیک آف کشیدن‌های شدید
- شتاب‌گیری‌های ناگهانی و به دنبال آن معکوس کشیدن‌های شدید
- پایین بودن کیفیت دسته موتور
- وجود مشکل در شاسی خودرو و قرارگیری نامناسب دسته موتور
- نصب نادرست و اشتباه دسته موتور
- در خودروهای شاسی بلند آفرودی، خرابی دسته موتورها می‌تواند ناشی از بازی کردن زیاد و پیچش‌های شدید شاسی در عبور از پستی و بلندی‌ها باشد.
علائم خرابی دسته موتور
علائم مختلفی وجود دارند که شما از طریق آن‌ها می‌توانید تشخیص دهید که دسته موتور خودرو دچار آسیب‌دیدگی شده است و شما می‌بایست اقدام به تعویض آن‌ها نمایید. بعضی از این علائم عبارتند از:
- سر و صداهای ناشی از موتور و ضربه زدن به بدنه خودرو
- لرزش خودروی در حال حرکت
- سخت روشن شدن خودرو
- نداشتن احساس حرکت مستقیم و صاف به خصوص در زمان تعویض دنده
جمع‌بندی
دسته موتور یکی از مهمترین قطعات خودرو یا تجهیزات صنعتی است. آن‌ها را می‌توان در هواپیما، اتومبیل، قطار، قایق، کامیون، اتوبوس، تراکتور و هر وسیله نقلیه یا تجهیزات دیگری که از موتور استفاده میکند، یافت. دسته موتورها طوری طراحی شده‌اند که انرژی سیستم را جذب کرده و پس از مدتی فرسوده می‌شوند و ممکن است نیاز به تعویض داشته باشند. مهم است که در بررسی‌های دوره‌ای از تعمیرکار خود بخواهید که اقدام به چک نمودن این قطعه مهم نماید.
پرسش و پاسخ
دسته موتور از چه موادی ساخته می شود؟
فولاد کم کربن رایجترین فلز مورد استفاده در دسته موتور است زیرا مقرون به صرفه و مستحکم است. با این حال، آلومینیوم نیز یکی از رقبای اصلی فولاد است زیرا استحکام بالاتر و وزن سبکتری را ارائه میکند. اگرچه هزینه بیشتری نسبت به فولاد دارد.
دو نوع رایج دسته موتور چیست؟
دسته موتور لاستیکی و هیدرولیکی دو نوع رایج دسته موتور هستند که در وسایل نقلیه استفاده می‌شوند.